Μήπως για όλα φταίνε οι ξένοι;

Στο πλαίσιο έρευνας που διεξάγω σχετικά με την εικόνα που έχουν –ή δεν έχουν– για τα Δεκεμβριανά οι σημερινοί φοιτητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, θεώρησα χρήσιμο να διαπιστώσω τι αναφέρεται στα εγχειρίδια Ιστορίας, τα οποία τους διανεμήθηκαν στο Γυμνάσιο και το Λύκειο – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα διδάχτηκαν κιόλας. Και τα δύο έργα κυκλοφόρησαν το 2007. Το κείμενο του εγχειριδίου της Γ΄ Λυκείου, το οποίο υπογράφει ο καθηγητής Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, περιέχει μια συνοπτική αναφορά στο θέμα χωρίς κάποια ιδιαίτερη πολιτική χροιά. Ακόμη συνοπτικότερη είναι η αναφορά στο εγχειρίδιο της Γ΄ Γυμνασίου, με τίτλο Νεότερη και σύγχρονη Ιστορία, το οποίο υπογράφουν η καθηγήτρια Ευαγγελία Λούβη και ο ιστορικός Δημήτριος Χρ. Ξιφαράς. Εκτός από την αναμενόμενη φωτογραφία θυμάτων του συλλαλητηρίου στην Πλατεία Συντάγματος, το κείμενο διανθίζει ένθετο, αχρονολόγητο «ντοκουμέντο» με τίτλο «Η αγγλική ανάμειξη στα Δεκεμβριανά». Διαβάζει ο αναγνώστης στη σελίδα 150: Είναι εξαιρετικά σημαντικό να χτυπήσουμε απροειδοποίητα, χωρίς να προηγηθεί καμιά φανερή κρίση. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να προκαταλάβουμε το ΕΑΜ. Τηλεγράφημα του Τσόρτσιλ προς τον Ήντεν (υπ. Εξωτερικών της Αγγλίας). Πηγή: Γ. Ανδρικόπουλος, 1944, Κρίσιμη χρονιά, τόμ. Β΄, κείμ. 197. Οδηγείται, λοιπόν, αβίαστα κάποιος στο συμπέρασμα ότι οι Άγγλοι είχαν προσχεδιάσει τη σύγκρουση του Δεκεμβρίου του 1944, και άρα προκάλεσαν «την πρώτη φάση της εμφύλιας σύγκρουσης», πάντα σύμφωνα με το εγχειρίδιο (σ. 151). Βεβαίως είχε προηγηθεί και άλλη φάση εμφύλιας σύγκρουσης, στη διάρκεια της Κατοχής. Ωστόσο, το εγχειρίδιο στο σημείο αυτό δεν βαρύνεται απλώς με ανακρίβεια. Οι ιστορικοί που έχουν μελετήσει και γράψει για την εν λόγω περίοδο δεν θα ανακαλούσαν στη μνήμη τους την αναφορά αυτή· και τούτο διότι χρονικά και θεματικά δεν ανήκει στην κρίση που κορυφώθηκε στην Αθήνα το Δεκέμβριο του 1944. Το συγκεκριμένο απόσπασμα προέρχεται από έγγραφο με ημερομηνία 29 Αυγούστου 1944. Ο Τσώρτσιλ αναφέρεται στην προετοιμασία της επιχείρησης MANNA, της αποστολής δηλαδή περιορισμένων βρετανικών δυνάμεων στην Ελλάδα μόλις αποχωρούσαν οι Γερμανοί. Ο άμεσος στόχος ήταν οι βρετανικές δυνάμεις να αποτρέψουν την κατάληψη των σημαντικότερων αστικών κέντρων από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και να εγγυηθούν τη μεταβίβαση της εξουσίας στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου. Ο απώτερος σκοπός ήταν να παραμείνει η Ελλάδα στη βρετανική σφαίρα επιρροής. Στις 29 Αυγούστου 1944 οι Βρετανοί δεν μπορούσαν να αποκλείσουν κανένα ενδεχόμενο, αφού ούτε οι εκπρόσωποι του ΕΑΜ/ΚΚΕ είχαν λάβει τις θέσεις τους στην κυβέρνηση Παπανδρέου ούτε είχε συναφθεί η Συμφωνία της Καζέρτας, με την οποία ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ τέθηκαν υπό τις διαταγές βρετανού στρατιωτικού. Εν ολίγοις, το «αιφνίδιο χτύπημα» δεν αναφέρεται σε στρατιωτική ενέργεια εναντίον του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, αλλά μόνο σε προετοιμασία για έναν αγώνα δρόμου προκειμένου στρατηγικά σημεία της χώρας να τεθούν υπό τον έλεγχο των Βρετανών και της κυβέρνησης Παπανδρέου. Εξ ου και η φράση «για να προκαταλάβουμε το ΕΑΜ». Το αγγλικό κείμενο βοηθά εν προκειμένω: It is most desirable to strike out of the blue without any apparent preliminary crisis. It is the best way to forestall the EAM.[1] Είναι άξιο απορίας γιατί τέθηκε αυτή η αναφορά στο πλαίσιο των Δεκεμβριανών, τη στιγμή μάλιστα που ο Τσώρτσιλ κάθε άλλο παρά μασούσε τα λόγια του όταν η ρήξη ανάμεσα στον Παπανδρέου και το ΕΑΜ/ΚΚΕ διαγραφόταν στον ορίζοντα της απελευθερωμένης Αθήνας. Με τον τρόπο αυτό, όμως, μια περίπλοκη ιστορική διαδικασία, όπως είναι ένας εμφύλιος σπαραγμός, ανάγεται στο βολικό σχήμα μιας ξένης συνωμοσίας. [1] Προσωπικό σημείωμα του Πρωθυπουργού (Τσώρτσιλ) προς Ήντεν και στρατηγό Ίσμεϊ, αρ. Μ 942/4, 29 Αυγούστου 1944, στο CAB 80/87, COS (44) 783 (0), 30 Αυγούστου 1944.

Μήπως για όλα φταίνε οι ξένοι;

Σύνδεση