σύνδεση

Εμανουέλ Μακρόν: Στη Γαλλία τα Φώτα δεν σβήνουν ποτέ

Εμανουέλ Μακρόν
Εμανουέλ Μακρόν: Στη Γαλλία τα Φώτα δεν σβήνουν ποτέ Ο Σαμουέλ Πατύ ενώ διδάσκει στο λύκειο του Κονφλάν-Σαιντ-Ονορίν.

 

 

Την Τετάρτη 21 Οκτωβρίου 2020, στο προαύλιο της Σορβόννης, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν εκφώνησε τον παρακάτω λόγο: κατά τη διάρκεια της τελετής προς τιμήν του Σαμουέλ Πατύ.

 

Απόψε δεν θα μιλήσω για τη μάχη ενάντια στο ριζοσπαστικό, πολιτικό Ισλάμ που φτάνει ως την τρομοκρατία. Έχω ήδη μιλήσει. Έχω κατονομάσει το κακό. Έχουμε αποφασίσει τις δράσεις μας, θα είναι πιο σκληρές, θα φτάσουμε ως το τέλος.

Απόψε δεν θα μιλήσω για την κουστωδία των τρομοκρατών, για τους συνεργούς τους και για όλους εκείνους τους άνανδρους που διέπραξαν αυτή την επίθεση, που την κατέστησαν δυνατή. Δεν θα μιλήσω για εκείνους που έδωσαν το όνομά του στους βάρβαρους ‒ δεν το αξίζουν. Άλλωστε αυτοί δεν έχουν καν όνομα. Απόψε δεν θα μιλήσω άλλο για την αναγκαία ομοψυχία που ενώνει όλες τις Γαλλίδες και όλους τους Γάλλους. Είναι πολύτιμη και απαιτεί από τους υπεύθυνους δικαιοσύνη και αυστηρότητα. Όχι.

Απόψε θα μιλήσω για τον γιο σας, θα μιλήσω για τον αδερφό σας, για τον θείο σας, γι’ αυτόν που αγαπήσατε, για τον πατέρα σας. Απόψε θέλω να μιλήσω για τον συνάδελφό σας, τον καθηγητή σας που έπεσε επειδή επέλεξε να διδάξει, που δολοφονήθηκε επειδή αποφάσισε να μάθει στους μαθητές του πώς να γίνουν πολίτες. Να τους μάθει τις υποχρεώσεις τους, για να μπορούν να τις αναλάβουν. Να τους μάθει τις ελευθερίες τους, για να μπορούν να τις ασκήσουν. Απόψε θέλω να σας μιλήσω για τον Σαμουέλ Πατύ.

Ο Σαμουέλ Πατύ αγαπούσε τα βιβλία, τη γνώση, περισσότερο από καθετί. Το διαμέρισμά του ήταν μια βιβλιοθήκη. Τα ωραιότερα δώρα του ήταν βιβλία για τη μάθηση. Αγαπούσε τα βιβλία για να μεταδώσει στους μαθητές και τους δικούς του ανθρώπους το πάθος για τη γνώση και την αγάπη για ελευθερία. Σπούδασε Ιστορία στη Λυών και κάποια στιγμή σκέφτηκε να γίνει ερευνητής. Επέλεξε όμως τελικά το δρόμο που χαράξατε εσείς, οι γονείς του, ο πατέρας του, δάσκαλος και διευθυντής στο Μουλέν, κι έτσι έγινε «ερευνητής στην παιδαγωγική» όπως του άρεσε να λέει, έγινε καθηγητής. Γι’ αυτό δεν θα μπορούσε να βρεθεί καλύτερο μέρος από τη Σορβόννη, συνώνυμο, πάνω από οκτώ αιώνες, της οικουμενικής γνώσης και του ανθρωπισμού, προκειμένου το Έθνος να του αποτίσει φόρο τιμής.

Ο Σαμουέλ Πατύ αγαπούσε με πάθος τη διδασκαλία κι αυτό το πάθος το έκανε πράξη με τρόπο εξαιρετικό σε πολλά γυμνάσια και λύκεια μέχρι να αναλάβει υπηρεσία στο λύκειο του Κονφλάν-Σαιντ-Ονορίν. Όλοι θυμόμαστε κι έχουμε στην καρδιά μας κάποιον καθηγητή που άλλαξε την πορεία της ύπαρξής μας. Ξέρετε, εκείνο τον δάσκαλο που μας έμαθε να διαβάζουμε, να μετρούμε, να έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. Εκείνο τον εκπαιδευτικό που μας μετέδωσε τη γνώση και όχι μόνο· που μας άνοιξε το δρόμο μ’ ένα βιβλίο, μ’ ένα βλέμμα, με την εκτίμησή του.

Ο Σαμουέλ Πατύ ήταν από κείνους, εκείνους τους καθηγητές που δεν ξεχνούμε, τους παθιασμένους, τους ικανούς να περάσουν νύχτες ολόκληρες μελετώντας την Ιστορία των θρησκειών προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τους μαθητές τους και την πίστη τους. Από κείνους τους σεμνούς ανθρώπους που αμφισβητούν χίλιες φορές τον εαυτό τους, όπως συνέβη με το μάθημα για την ελευθερία της έκφρασης και της συνείδησης που προετοίμαζε πλάι σας από τον Ιούλιο του περασμένου καλοκαιριού, στο Μουλέν, και τις αμφιβολίες που τον ταλάνιζαν από αυστηρότητα, από ευαισθησία.

Ο Σαμουέλ Πατύ ενσαρκώνει κατά βάθος τον καθηγητή που οραματιζόταν ο Ζωρές στην επιστολή του προς τους καθηγητές, που μόλις ακούσαμε: «αυστηρότητα μαζί με στοργή». Αυτόν που δείχνει το μεγαλείο της σκέψης, διδάσκει τον σεβασμό, προβάλλει τον πολιτισμό. Αυτόν που ανέλαβε το καθήκον να «φτιάξει δημοκράτες».

Αντηχούν λοιπόν τα λόγια του Φερντινάν Μπουισσόν: «Για να φτιάξεις έναν δημοκράτη, πρέπει να πάρεις τον άνθρωπο, όσο μικρός και ταπεινός κι αν είναι (…) και να του εμφυσήσεις την ιδέα ότι πρέπει να σκέφτεται μόνος του, ότι δεν οφείλει υπακοή σε κανένα, ότι πρέπει μόνος του να ψάχνει την αλήθεια κι όχι να την δέχεται έτοιμη από κάποιον αφέντη, διευθυντή, αρχηγό, όποιος κι αν είναι». Ο αγώνας του Σαμουέλ Πατύ ήταν να «φτιάξει δημοκράτες».

Κι αν σήμερα αυτό το καθήκον μοιάζει τιτάνιο, ειδικά εκεί όπου η βία, ο εκφοβισμός, η παραίτηση κάποιες φορές υπερισχύουν, είναι πιο ουσιαστικό, πιο επίκαιρο από ποτέ. Εδώ, στη Γαλλία, αγαπούμε το έθνος μας, τη γεωγραφία του, τα τοπία του και την ιστορία του, τον πολιτισμό και τις μεταμορφώσεις του, το πνεύμα και την ψυχή του. Και θέλουμε να τα διδάξουμε στα παιδιά μας.

Εδώ, στη Γαλλία, αγαπούμε τις γήινες και ταυτόχρονα οικουμενικές αρχές οι οποίες διέπουν τη Δημοκρατία, την τάξη της και τις υποσχέσεις της. Κάθε μέρα από την αρχή. Ναι λοιπόν, σε κάθε σχολείο, σε κάθε γυμνάσιο, σε κάθε λύκειο, θα δώσουμε ξανά στους καθηγητές τη δύναμη «να φτιάξουν δημοκράτες», τη θέση και την εξουσία που τους αναλογούν. Θα τους εκπαιδεύσουμε, θα τους σεβαστούμε όπως οφείλουμε, θα τους στηρίξουμε, θα τους προστατεύσουμε όσο χρειαστεί. Μέσα και έξω από το σχολείο, οι πιέσεις, η πλάνη λόγω άγνοιας ή τυφλής υπακοής που ορισμένοι επιδιώκουν να επιβάλουν, δεν έχουν θέση στη χώρα μας. «Θα ήθελα η ζωή και ο θάνατός μου να χρησιμεύσουν σε κάτι», είχε πει κάποτε. Σαν να γνώριζε.

Γιατί λοιπόν σκότωσαν τον Σαμουέλ; Γιατί; Στην αρχή, το βράδυ της Παρασκευής, νόμισα από τρέλα, τυχαία, παράλογα, αυθαίρετα: ένα ακόμα θύμα της αναίτιας τρομοκρατίας. Στο κάτω κάτω, δεν ήταν ο κύριος στόχος των ισλαμιστών, ήταν απλά ένας εκπαιδευτικός. Δεν ήταν εχθρός της θρησκείας την οποία εργαλειοποιούν, είχε διαβάσει το Κοράνι, σεβόταν τους μαθητές του ανεξάρτητα από την πίστη τους, ενδιαφερόταν για τον μουσουλμανικό πολιτισμό.

Κι όμως, ο Σαμουέλ Πατύ δολοφονήθηκε ακριβώς γι’ αυτό. Επειδή ενσάρκωνε τη Δημοκρατία που αναγεννάται κάθε μέρα στις αίθουσες διδασκαλίας, την ελευθερία που η φλόγα της καίει παντοτινά και μεταλαμπαδεύεται μέσα στο σχολείο.

Ο Σαμουέλ Πατύ δολοφονήθηκε επειδή οι ισλαμιστές επιβουλεύονται το μέλλον μας και γνωρίζουν ότι με ολύμπιους ήρωες, όπως εκείνος, δεν θα το έχουν ποτέ. Εκείνοι διαχωρίζουν τους πιστούς από τους άπιστους. Ο Σαμουέλ Πατύ γνώριζε μόνο πολίτες. Εκείνους τούς θρέφει η άγνοια. Εκείνος πίστευε στη γνώση. Εκείνοι καλλιεργούν τη μισαλλοδοξία. Εκείνος επεδίωκε αδιάκοπα να γνωρίσει το πρόσωπο του Άλλου και να ανακαλύψει τα πλούτη της ετερότητας.

Ο Σαμουέλ Πατύ υπήρξε το θύμα της ολέθριας συνωμοσίας της βλακείας, του ψεύδους, του συμφυρμού, του μίσους για τον άλλο, του μίσους αυτού που, βαθιά, υπαρξιακά, είμαστε.

Ο Σαμουέλ Πατύ έγινε την Παρασκευή το πρόσωπο της Δημοκρατίας, της θέλησής μας να συντρίψουμε τους τρομοκράτες, να υποτάξουμε τους ισλαμιστές, να ζήσουμε ως κοινότητα ελεύθερων πολιτών μέσα στη χώρα μας· το πρόσωπο της αποφασιστικότητάς μας να κατανοήσουμε, να μάθουμε, να συνεχίσουμε να διδάσκουμε, να είμαστε ελεύθεροι. Γιατί θα συνεχίσουμε, καθηγητή Πατύ.

Θα υπερασπιστούμε την ελευθερία που τόσο καλά διδάξατε και θα διατρανώσουμε τον κοσμικό μας χαρακτήρα. Δεν θα απαρνηθούμε τις γελοιογραφίες, τα σκίτσα, ακόμα κι αν κάποιοι κάνουν πίσω. Θα προσφέρουμε όλες τις ευκαιρίες που η Δημοκρατία οφείλει στη νεολαία της χωρίς καμία διάκριση.

Θα συνεχίσουμε, καθηγητή Πατύ. Με όλους τους δασκάλους και τους καθηγητές της Γαλλίας, θα διδάξουμε την Ιστορία, τις ένδοξες στιγμές της και τα σκαμπανεβάσματά της. Θα δώσουμε στους νέους τη δυνατότητα να ανακαλύψουν τη λογοτεχνία, τη μουσική κι όλα τα έργα της ψυχής και του πνεύματος. Με όλες μας τις δυνάμεις θα αγαπάμε τον διάλογο, τα λογικά επιχειρήματα, την καλοπροαίρετη πειθώ. Θ’ αγαπάμε την επιστήμη και τις έριδές της. Όπως κι εσείς, έτσι κι εμείς θα καλλιεργούμε την ανεκτικότητα. Όπως κι εσείς, έτσι κι εμείς θα προσπαθούμε, αδιάλειπτα, να καταλάβουμε κυρίως όσα θα θέλαμε να διώξουμε μακριά μας. Θα μάθουμε το χιούμορ, την αποστασιοποιημένη ματιά. Θα θυμόμαστε ότι οι ελευθερίες μας στηρίζονται μόνο στο τέλος του μίσους και της βίας, στον σεβασμό του άλλου.

Θα συνεχίσουμε, καθηγητή Πατύ. Και σ’ όλη τους τη ζωή, οι εκατοντάδες των νέων ανθρώπων που διδάξατε θα σκέπτονται με κριτικό πνεύμα, όπως τους μάθατε. Ίσως κάποιοι από αυτούς γίνουν, με τη σειρά τους, εκπαιδευτικοί. Θα διδάξουν τότε νέους πολίτες. Με τη σειρά τους, θα τους κάνουν να αγαπήσουν τη Δημοκρατία. Θα τους κάνουν να καταλάβουν το Έθνος μας, τις αξίες μας, την Ευρώπη μας, στη διηνεκή ακολουθία των επερχόμενων καιρών.

Ναι, θα συνεχίσουμε αυτή τη μάχη για την ελευθερία και τη λογική που πλέον ενσαρκώνονται στο πρόσωπό σας, γιατί σας το οφείλουμε, γιατί το οφείλουμε στον εαυτό μας, γιατί στη Γαλλία τα Φώτα δεν σβήνουν ποτέ. Ζήτω η Δημοκρατία. Ζήτω η Γαλλία.

 

      — Μετάφραση: Αθηνά Πεντίδη